Geschreven door Dyami Millarson 

Het Aasters, het Hindeloopers en het Schiermonnikoogs zijn spreektalen. Dit houdt in dat het talen zijn die van oudsher vooral gesproken zijn. Ze worden niet zozeer geschreven. Dit is het geval bij veel (bedreigde) minderheidstalen. Maar weinig talen op aarde zijn naast gesproken talen ook echte schrijftalen.

Gisteren heb ik een artikel (klik hier) gepubliceerd over wat een slapende taal is. Naar aanleiding hiervan wou ik de vraag beantwoorden of een spreektaal of gesproken taal een slapende taal kan zijn. Het antwoord hierop is bevestigend. De meeste slapende talen zijn spreektalen, dat wil zeggen talen die nauwelijks of niet geschreven maar vooral gesproken worden.

Een slapende taal neemt vooral de functie in als gesproken cultuurtaal. Dit betekent dat zo een taal een culturele functie heeft binnen de gemeenschap als spreektaal maar dat het eigenlijk niet meer in het dagelijks leven gesproken wordt. Een slapende taal heeft haar functie als dagelijks communicatiemiddel overwegend verloren en is teruggedrongen tot de culturele sfeer. Een is een beetje een taal van de nostalgie die inmiddels niet meer gebezigd wordt als dagelijks omgangsmiddel.

Een (spring)levende taal heeft een nauwe band met haar gemeenschap en haar dagelijks leven. Een slapende taal staat echter tussen leven en dood in. De band met de gemeenschap is er wel bij een slapende taal, maar de taal staat vrij ver af van het dagelijks leven van de gemeenschap. Doorgaans is het vaak moeilijk vast te stellen wanneer een taal nu springlevend, slapend of dood is. Voor de een kan het springlevend zijn, slapend voor de ander en helemaal dood voor weer een ander.

Laten we het Schiermonnikoogs als voorbeeld nemen. Voor een deel van de Schiermonnikoogse gemeenschap leeft het Schiermonnikoogs niet meer. Het is voor hen een dode taal. Voor sommigen is het nog latent aanwezig, het heeft een nostalgische en culturele functie voor hen. Het is een slapende taal voor deze groep mensen. Een hele kleine groep kan wel een gesprekje voeren en onderhouden in het Schiermonnikoogs. Voor hen is het Schiermonnikoogs wellicht springlevend. Deze mensen zijn vooral ouderen. Is het Schiermonnikoogs dus nu springlevend, slapend of dood? Ik vermoed dat het Schiermonnikoogs vooral een slapende taal is omdat het zijn dagelijkse functie waarschijnlijk al lang verloren heeft, maar er zijn nog mensen die het goed genoeg beheersen om de taal weer uit haar sluimer te doen ontwaken.