Skriiand tróch Ken Ho

De tókomst ken best neikiekt wòdde as wie wúróm nei uus flieden kiekje. Mei de tróchbraak en ferbettering yn ‘t afterhaad jin ‘t wie al mekke hewwe, krieje wie wúr sin ien ‘e tókomst. En dit ies wòl de bòòadskip fan ‘e téntòòanstelling ien ‘e kaanselaarii ien Leeuwet, “Places of Hope”. As ‘n oenderseeker fan taael, kúltuur en skieednis, hef ‘k d’r fan sèm ‘n búlte oeen. Nemmentlik wòl ‘k ek só biedrèège oeen ‘t oentjòòan fan Nòòadnederlâând, dòt de taaelenferskeidenheid een oeen dit gebied bewaaed bluuwe sòl.

Òp 23 septimber 2018 geeng iek nei de kaanselaarii óm de téntòòanstelling tó sèèn. En dit wééad mien twädde keer, neidòt iek ‘n wiek liiden de perskonferiensje biewenne hee. Déé wââden próóbleemen òpsmiten, wúr ‘t Nòòadnederlâând tjian tó striiden hee, tó wetten (a) libberens, (b) éékenóómie, (c) éénezjie en (d) wetter. En déé soog iek wòl hó ‘t dizze uutdèègingen oerwónd wòdde kenne, nemmentlik tróch taaelen ien kaat tó briengen. Méénsken mútte fan jerresèm uut mei e-nèm gaarwörkje kenne, wúrtróch jéé te-gaare jin próóbleemen oplosse kenne. Mar déé hee iek jitte gin genòg tiid óm alles tróch tó nimmen, en deróm woêed ‘k graig deze keer better ‘t flieden fan Nederlâând leere kenne.

De èèaste ienstaalaasje geeng óm “goo wenjen”. ‘n Kaimer mei diengen een oeen ‘e 1960s ien Nederlâând wééad d’r tó sèèn. De kaimer wééad raa en òraanje fèèawe, het ‘n waarem gefoeel joog. ‘n Ââldewetsken tilleviesje seet oeen ‘e hook fan ‘e kaimer, en die lòt próógrammaa’s sèèn jin ‘t út ‘e jin jiiren sekstig daateeren. Jéé geengen allegaar oer de graaete fóóruutgang ien ‘t oentjòòen fan Nederlâând nei de twädde wrââldkrieg. Nieje snelwèègen wââden oeenleid, nieje wenhuuzen bouwd, nieje téchnoologie uutfoenden en póópelaarieséére (biefóórbééld koeelkasten) en sèm wââd it graaetskaalige próójekt om die tiid òò-mekke, óm ‘t lofthaiven Schiphol tó bouwen. De stemmen fan ‘e iensprekker wééaden tiege òptiemisties, en it joog ‘n bééld fan oeneindlike fóóruutgang. En dit wééad just de algemèène stemming ien ‘e sekstiger jiiren, òptiemisme.

Mar krekt tjian deze stemming oentjoog ‘m ‘n gaandewei grötter wòddende fòlksbewèèging jó ‘t de neidéélen tó sèèn begòòn. Deze bewèèging ies dééls jitte tjianwòddig réélefâânt. Tienk mar om wenpróóbleemen jin ‘t tó meikjen hewwe mei ‘n tókot oeen huuzen. De huuspriizen binne joo de dei jitte oeen ‘t tónimmen, twiels dit déé al ‘n próóbleem wééad. Boppedòt wééad d’r próótést tjian ‘t bouwen fan ootoowèègen, jin ‘t libbenskwaalieteit minder meikje kenne. D’r wééad ek wòl fóórstellen óm fan fietsen faiker gebroeek tó meikjen. Próójekten óm fietsen oeral ien ‘e stéé del tó sòtten wééaden spietig genòg heelendal misléére. Al deze ienisjaatieven jin ‘t tjian de aftergroende fan groeiende wòlfaat begòònen wééaden as póósters tó sèèn buuten de kaimer. Jéé stoogen ien sterken kòntraast mei it déé gangbere gefoeel dòt alles mar goo gaaen soêed. Dit wééad wòl òpmörklik.

Déé ‘t iek fiader tiachterbie uus tiid ròòenen, soog iek dòt de aalgemèène stemming fuule fe-òòare binne. ‘t waareme gefoeel dòt de tókomst mar better wòdde sòl, wééad ‘r nâât meer. Iek ferlòt de ienstaalaasje “goo wenje” en geeng fiadder, en soog mei eenen ‘n gasbòòartoer mei ‘n kóp fan wiendmònle. ‘t betiatte ‘t bewústwèèzen dòt uus mielieúú d’r ek ien rekkening mei hèalden wòdde mút.

Al gaauw wééa ‘k ien ‘n òòaren saal tóróchtkómd. Die soog d’r uut as ‘n bouwplak, mei sâând, helm en karren. Nei mie wééad ‘t hiir ‘n plak wúr ‘t wie letterlik uus tókomst te-gaarre òpbouwe kòòsten. Oeen ‘e iengang wééad d’r stikmennige kleurbrillen fóór beseekes beskikber steld. Iek hee d’r een òp, en soog dòt d’r geheime bòòadskippen oeen ‘e moeeren òò-skildere wééaden. Soender de brillen soog m’n mar blaauwe, raaede en geele lienjes òp ‘e moeeren. Mar een keer dòt iek ‘m òp hee, hee ‘k mei eenen tróch wat de kúnstner bedoeelde. De bril hee sèm trèè kleuren, ‘n blaauwe lins, ‘n raaede en ‘n geele. De blaauwe lòt de naatuur sèen, mei haige baimen, blommen en dieren. Maar deze wééaden ek wòl it minst tó sèèn, ómdat jéé allegaar oender de fieguuren mei raaede en geele lienjes òòdetsen bliuuwden. Déé ‘t ‘k de raaede lins broeekte, soog ‘k ‘n iedééaalen stéé wúr ‘t èalkeneen ien wenje woêen. D’r wééaden méénsken ien parken jin ‘t had ròòenen, en jéé allegaar glimken. Het mòòi ‘t it wèèze soêed óm mei jem ien ‘e stéé tó wenjen! Mar een keer déé ‘t iek de geele bril òp hee, wééad alles óóas. Fersmóóaging, febrieken en haige kentóóaren en nèèmje mar òp.

De téntóóanstelling wééad eenlik só graaet dót d’r jitte fuule tó sèèn wééad. Biefóórbééld woêe ‘k jitte langer ien ‘e waadkèalder bliuuwe, die ‘t een fan ‘e tópstikken wééad. Spietig het tiid gin skóft en iek sòl de rest òp ‘n óóaren dei meimeikje.