Geschreven door Dyami Millarson

Het Schiermonnikoogs is in 2019 de meest bedreigde taal die wij onder onze hoede hebben; het Schiermonnikoogs is zelfs de meest bedreigde taal van heel Friesland, hoogstwaarschijnlijk ook van heel Nederland en West-Europa. Hierom willen wij werk maken van de taal. Wij willen zoveel mogelijk onderzoeken, maar ook zo vloeiend mogelijk worden in de taal door veel gesprekken te voeren en op te nemen. Spreekvaardigheid dreigt af te nemen. Geschreven taal blijft bestaan, maar vloeiend zullen de mensen het niet spreken. Het vloeiend spreken is wat in gevaar is.

Voor het vervolg op 2018 moeten we de lat niet te hoog leggen, waardoor we met kleine vooruitgang kunnen zeggen dat het een succes is. Het moet stapje voor stapje gaan en derhalve is kleine vooruitgang nu het hoofddoel. Hoogdravende doelen en beloften, daar bereikt niemand wat mee. Klein houden is van belang. Wij moeten zorgen dat tenminste een vervolgplan op een taalproject van 2018 een groot succes wordt; daarmee bedoel ik dat we een model moeten ontwerpen of vinden dat goed werkt voor tenminste 1 taalgemeenschap die we sinds 2018 onder onze hoede gekregen hebben. Als het een succes is met het Schiermonnikoogs, dat het meest bedreigd is, dan volgt het succes voor de andere taalgemeenschappen, omdat wij de kennis van het succes goed kunnen overbrengen op de andere gemeenschappen en indien gewenst kunnen aanpassen aan de specifieke behoeften van de andere gemeenschappen.

Wij hopen dit jaar nieuwe dwarsverbanden aan het licht te brengen door het Schiermonnikoogs in te zetten bij de studie van het Saterlands (deze maand) en Helgolands (volgende maand). Wij zullen de talen naast elkaar leggen en beschouwen. Vooral de dwarsverbanden zijn van groot belang bij het onderzoek dat wij doen. Wij geloven dat het zin heeft om te zoeken naar verbindingen van het Schiermonnikoogs met Oost-Fries en Noord-Fries dat van Oost-Fries afstamt, en dat inzicht zullen wij vanaf dit jaar verwezenlijken met de studie van het Saterlands, dat een Oost-Friese moerasgebiedtaal is, en de studie van het Helgolands, dat een Noord-Friese eilandtaal is. Jammer genoeg is het Wangeroogs, dat een Oost-Friese taal is van een Duits Waddeneiland redelijk dicht bij Schiermonnikoog gelegen, in de vijftiger jaren van de vorige eeuw uitgestorven. Dit is tevens een waarschuwing uit de recente geschiedenis voor het Schiermonnikoogs. De taal moet nu nog meer vastgelegd worden, er moet veel geproduceerd worden in de taal nu er nog mensen zijn die het kunnen nakijken en er moeten veel gesprekken gevoerd en opgenomen worden om de ontwikkeling van onze spreekvaardigheid te bevorderen. Zo ziet het eruit voor het Schiermonnikoogs in 2019 en we beseffen ons goed dat er nood aan de man is; de Schiermonnikogers zelve hebben herhaaldelijk in 2018 aangegeven dat wij vijf voor twaalf gekomen zijn on hun geliefde taal te redden.