Geschreven door Dyami Millarson

De hönne op één poat is een van de twaalf bronnen die Ken Ho en mij in 2018 geholpen hebben bij het leren van het Hindeloopers. Ik heb de laatste twee exemplaren van dit boek persoonlijk te Hindeloopen in ontvangst genomen van Roelie de Vries voor het leren van het Hindeloopers: de een was voor Ken Ho, de ander voor mij. Het is een kort boekje met verhaaltjes van Roelie’s opa. Roelie besteed in het boekje zowel aandacht aan de nieuwe als de oude spelling. Zij gaf in persoonlijk gesprek haar conclusie te kennen dat de oude spelling “de Hollandse spelling” is en de nieuwe spelling “de Friese spelling”. Tevens werd het mij gauw duidelijk dat veel vloeiende sprekers van het Hindeloopers het niet met de nieuwe spelling eens zijn en de oude spelling nog steeds trouw aanhangen. Roelie vermeldde overigens dat zij het Hindeloopers had leren schrijven met de oude spelling, die zij ook aan het eind van haar boekje liet zien.

Voor ons was de oude spelling een grote uitkomst bij het leren van de taal omdat de uitspraak van het Hindeloopers zeer ingewikkeld is. Wij merkten algauw dat wij het veel fijner vonden om de oude spelling te gebruiken om een goed woordbeeld in ons hoofd te vormen van elk Hindelooper woord. Het is namelijk niet makkelijk een goed woordbeeld van elk Hindelooper woord te prenten in je geheugen. Bij het leren van een minderheidstaal is het geen overbodige luxe om een spelling te hebben die de uitspraak zo goed mogelijk weergeeft, want het goed leren uitspreken van zo een taal is al moeilijk genoeg vanwege het geringe aantal sprekers en de spelling dient juist de ondersteunen bij een goede uitspraak. Als resultaat van het gebruik van de oude spelling zeiden de Hindeloopers dat onze uitspraak zeer goed was; uitspraak luistert heel nauw bij minderheidstalen. Overigens geeft de oude spelling een iets oudere uitspraak weer en daar waren wij juist in geïnteresseerd omdat wij het echte oude Hindeloopers wouden leren, dat nog wel in het levend geheugen van de oudere sprekers is en daarom hersteld kan worden. Ken en ik willen namelijk d.m.v. ons lopend Hindelooper taalproject de klok van de taaldood terugdraaien en de eigenheid of onafhankelijkheid van de (oude) Hindelooper taal zoveel mogelijk herstellen door middel van oude klanken, oude (spreek)woorden en oude grammaticavormen. Wij spreken zoals de opa’s en oma’s van de oudere generatie sprekers van het Hindeloopers.

Het boekje van Roelie heeft ons zeker geïnspireerd en ons een klein endje op weg geholpen, want, zoals wij bemerkten, er zijn niet veel geschreven Hindelooper teksten. We vonden het dus zo mooi dat Roelie dit boekje geschreven had en zo kwamen wij in 2018 ook in contact met elkaar. Ik had namelijk een artikel op Omrop Fryslân gevonden over het Hindelooper boekje van Roelie dat in 2016 uitgegeven was, precies in het jaar toen wij ons Friese taalinitiatief begonnen waren en na het leren van het Kleifries onze belangstelling voor het Hindeloopers aangekondigd hadden. Het duurde wel tot 2018 voordat wij het waar konden maken om de Hindelooper taal eindelijk te leren spreken en schrijven.

Evenals bij de andere taaluitdagingen van 2018 ging ik op onderzoek uit om materialen te verzamelen om de taal te leren en zo kwam ik Roelie’s boekje op het spoor. Ik kwam erachter dat dit het enige Hindelooperstalige boekje was dat recent uitgegeven was, want ik kon, behalve teksten in oude bronnen en her en der een verdwaalde Hindelooper tekstje, gedichtje of zinnetje in boeken met een zee van tekst in Fries of Nederlands, geen andere recente Hindelooper leesboekjes vinden. Ik zag dus dat er hier voel te doen valt en daarom werd ik in mijn vermoeden bevestigd dat er veel meer teksten in de taal geschreven moeten worden. De hönne op één poat was een mooi begin voor een nieuwe tijd. Ik denk werkelijk dat een nieuw tijdperk voor de Hindelooper taal aangebroken is omdat men, o.a. ook door onze taaluitdaging in 2018 toen er veel aandacht voor eigen taal en cultuur in heel Friesland was, zich bewuster geworden is van het belang van het (voort)bestaan van de Hindelooper taal. Roelie de Vries en ik hebben elkaar leren kennen door De hönne op één poat. Het is bijzonder hoe een taal verbindt en zorgt dat nieuwe contacten/vriendschappen ontstaan.

Mijn slotsom: Tot op heden ten dage geldt Roelie’s De hönne op één poat, naast de bloemlezing uit de historische Hindelooper literatuur van enkele eeuwen in het woordenboek van T. van der Kooy, als een uitstekend werk om de studie van het Hindeloopers mee aan te vangen, vooral vanwege het feit dat het simpele maar toch voldoende lange teksten zijn. Men kan namelijk niet makkelijk aan doorlopende Hindelooper teksten komen en historisch zijn het met name slechts fragmentjes, wat het leren van de taal zeer bemoeilijkt.