Schreeuwn troch Giovanni Pinto

Waans braid min yt, waans wes min sprakt. Sò sei min yn gaunsk Nederlaun, en wis aik op Lytje Pole. De betekenis derfan kin wazze dat, byfeurbeeld, aste fan in bepaalde júed tò yten kriigeste, dan biste aik oon dà júed treeuw. Aste nooi in laun gieste, weryn ‘t dyn kaunsen om batter ieuwrlivjen tò kinnen gotter binne, dan blieuwste der en gieste net mair nooi ‘t plak wer ‘t ‘ste net sò gúed livje kúeste. Sò kinste it útleze. Deze wysheid betjot fole feur my. Ik fiin fierder neje feurbeelden wer ‘t dy wysheid aik op syn plak is, sò as dat de ieuwrtjúegingen fan in perseun en de kinnis dy ‘t er sacht aik syn “braid” binne.

Aste fast ergens yn treeuwt, dan sprakste aik it wes fan dyn ooine tinkwiize, tach nach mair as dy tinkwiize dy tò yten jeeuwt. Der is sòfole dat seid wezze kin hierieuwr, omdat ‘ste faak neje feurbeelden yn dyn daagliks livven tjinkomste. Dat is aik de reden dat ik fan Hollaunse en Frieske wysheden haud: it is gin geheim dat der sòfole fan tò leren faalt, en min sjocht salm dat dà wysheden dà ‘t ste út dyn hôle leerste, op fole amereeën yn ‘t livven wier binne. Fan ôle wysheden dà ‘t yn Nederlaun bestaie af feurkomme, het deze, dy ‘t ik oon ‘t begin fan dit stok oonhalle hew, op my in besonderen yndruk nooilatten. Ik hew ne sin om mair fan deze útdrukkingen tò leren en om tò fetôlen wat ik derfan fiin.

Ik bin beneed en neesgerrich nooi al dat ik derfan lere kin en hò ‘t dà op myn livven ynflúed hewwe sille, en ik wil graach feurbeelden út it deilikse livven mooidele, sòdat ik eeuwren eeuwnderwiize kin en der salm mair fan begrype kin. Myn dúel mooi myn stokken yn ‘t Eilaunders is om jò tang tò behauden, en perseunlik fiin ik – en ik leeuw der fast yn – dat neje kinnis opdwaan, dele en dertroch wyzer wezze, my in batter perseun môke. Verba volant, scripta manent. Wezzen fjaie, maar wat schreeuwn stie blieuwt fast en eeuwich feur de minsken yn ‘e tòkomst tò sjain, seiden de aude Romeinen al dieuwzenden jieren lind. Troch tò schrieuwen kin min allene laach nooi laach kinnis behaude.

Heden ten dage súe min aik leersume filmpjes metje kinne en op eeuwre wiizen troch ‘e tiid hanne kinnis warje, maar búeken en eeuwre formen fan schreeuwn matryaal blieuwe altyd de saad fan ôle kinnisfesammeling. Tach yn ‘t fiere felinde, it begin der tiiden feur ‘t minskdom, wez dy kinnis allene maar spritsen trochjeeuwn en dernooi tacht min, wat as ik op heeuwt aft op stien dy kinnis fesammelje kin? Sò begoon de aude sede fan ‘t schrieuwen, en dat sei de eurspronkelike betekenis fan dat wes aik, en dat is, dy fan ‘t kerven aft fan ‘t ynsnejen, út it Audgermaans *skrībaną, maar eurspronkelik út it Latyn “scribere”.