Skrèttë da Júannë Pèntë (Giovanni Pinto)

Késsa sáirë dë mizz’ ës’têtë a l’ Amérëkë, ka pénz’ a Mmáulë ka sstê ddëstándë, më twórnë ‘n méndë u fáttë k’ a Mmáulë i krëstyênë fëstëjjéshënë a Féstë du Pwólpë è stáuk’ á ppénzë kë sarébbë nu òttëm’ àrgëméndë du kwêlë pòttsë sskrévë tu Mëláisë pë ddôkumëndéggyë méggyë na lëttëra’tëurë du Mëláisë. Yë nn’ ëvéndë nëmonn’ ambôrdándë pë ttútt’ i Mëláisë è mmérëtë akkëssétë dë yèssë rëkur’dêtë è dëskrèttë piccì ddësskrévë n’ aspétt’ ambôrándë dë l’ ànëmë dë Máulë di déggyë nwóstrë. Pperò kë na malatéggyë ka cèrkëlë d’ u wánnë 2020, u Kkòvid, a ffëstëjjéishë akkëssétë na yyë kkyu pëssèbbëlë. Spérë ka dóppë i kós’ àna rëtwur’nê nur’mêlë akkúmë yàvën’ apprémë, però në’sshëun’ u sêpë.

Allòrë, à la fénë dë l’ Ëstêtë a Mmáulë së célëbrë a féstë du pwólpë. A strêtë së fêshë kyênë dë jjéndë ka kamménë p’ i strêtë pë mmánjësë u pwólp’ arrostétë. Durándë késsa féstë tútt’ i sstrêtë da kwóstë du Lòngë Mêrë dëvéndënë kúm’ u mërkêtë du Sábbëtë. Akkëssét’ yë a ttradëzzyáunë yènd’ u nwóstrë paésë pëccënénnë. Yóñ’ ëstêtë ttënémë na man’jêdë dë pwólpë, u wanëmêlë marénë karattërèstëkë de Máulë ka pyêshë è vvòl’ a yéssë manjêtë da tanda krëstyênë. I jjéndë së dëvértënë vëraméndë nëmònnë késsa déggyë. Ténënë pëur’ i jjóstrë, addò i jjóvënë è i pëccënénnë pottsënë shéggyë a ddëvërtèrsë. Stë u tagadà e dë l’ àtë jjóstrë, pë ffêshë n’ esémbyë a Fëlëbòstë, ka yyë kkúmë na nêvë dë përàtë jjëgàndë ka së mòvë ‘nnànzë è ddrêtë. Akkwànnë së mòvë ffêshë u movëméndë dë na nêvë ka nàvëgë sáup’ i fër’tëunë grwóssë du ôcéanë. Tòtt’ a nwótt’ yë fféstë. Pë mmáinë késs’ yê a féstë kyu bbéllë dë Máulë, però i yàtë jjóvënë potrébbërë pënzéggyë k’ a Féstë da Madwónnë yë kkyu bbéllë piccì një stáunë kyu jjóstrë k’ a la Ságrë du Pwólpë.

Nzòmmë, kèssë yê na bbélla féstë k’ i jjënëtòrë pwórtën’ i félë lòrë a sspàssë p’ u paésë ‘nda sàrë, a ffànj’ assàjjéishë è pë mbàréggyësë a ggus’tê a kucénë lôkêlë da Pòggyë, dëvërdéndë pë túttë, pεrò mmë mángë akkúm’ yàvë prémë, ka Máulë pëurë yàvë dëvérsë da yòshë. ‘Nfàttë nëmònna kósë ana kan’jêtë, yèndë kkéss’ yànnë. A strëttëurë ur’bênë dë Máulë na yyê kkyu kkúm’ a ôrëjjë’nêlë, ppεrò akkúm’ a sô dëskrétt’ yé, yë a manêrë k’ a sô ssémbë kanësshëutë a kkéssa féstë.

Yéggyë më rëkórdë kë na vòltë sô sshëutë sáupë na vàrkë pë ppëskêy’ i pwólëpë yènd’ a nóttë dòppë k’ u cìl’ s’ a fàttë sskëurë, duràndë késsa Féstë du Pwólpë. Pë ppëskêy’ i pólëpë sérvë ka tëu mittë na lëushë p’ abbaλλáish’ i pwólëpë è dòppë dë cô ttu shìttë na rêtë p’ i pëskállë. Però na yyàvë l’ ònëk’ ôkkasyáunë ka yé sô shëutë pëskénnë, piccì u nwónnë mé, tatarànnë Nannénë, òrë á u kàmbë sàndë, ka Déggy’ u bbënëdékë, më purtéggyë na vwóltë a ppëskêy’ i ggránkyë, yé na ssàccë kúm’ àlt’ i pottsë kya’mê tt’ u Mëláisë. Kwèndë kédë ‘spëryénzë dë pëskéggy’ u pólpë na yyàvë a préma vóltë ka yé shìbbë pëskénnë, però yéggyë vwóggyë shé pëskénnë á u mêrë kyu spéssë. Më pyêsh’ u péshë è më pyêshë pës’kêyë.

Késsa féstë mwósstrë akkwàntë Máulë yë llëgêtë á u mêr’ u sággwë, na rasháunë piccì késsa cëlëbrazzyáunë yë ‘mburdándë p’ u ppatrëmónyë dë Máulë. ‘Nzòmmë, n’ artèkëlë sáupë na fést’ ëndëmëntë’kàbbëlë kkúm’ a Sàgrë du Pwólpë na ppòtë mangé própryë. Yë nnu témë dë tradëzzyáunë è d’ attwalë’tê ka rëgward’ u sstélë dë vét’ Muláisë. Yë nna féstë spëcêlë. A kultëura èttëkë dë Máulë yë sërprëndìndë. Máulë yë nnu paésë dë mêrë è ddë kambáñë.

Më màngë Máulë u paésë addò sô nnêtë è a sëggwa Féstë du Pwólpë, piccì mëunë yé stáukë a ll’ Amérëkë, è addò yë tòttë dëvérsë, pεrò pë ffër’tëunë yé n’ a stêt’ a l’ Ëtáλλë, piccì addà a sëtwazzyáunë ka malatéggy’ an cërkolazzyáunë du Kovìddë-dëshannòvë yë ppéjjë kë ddòyë, piccì ddà i jjéndë na póttsënë mángë shé ffórë dë kêsë, è stáunë sëgrëgêtë, è na pottsënë fé nòddë! Na mmë pyêshë! Na vwóltë, së Déggy’ u vòlë, yé nj’ a rëtur’nê, kwàntë sòbbëtë pëssèbbëlë, piccì tténg’ a faméggya mé ddà è mmë yë prëzzyáusë è nëmònnë kêrë.

Yéggyë pinzë ka yyë vëramënd’ amburdándë a sskrévë di tradëzzyëunë du pwóstë, piccì a kkéssa manêrë i tradëzzyëunë du pwópëlë póttsënë yéssë rëkurdêtë pë ssèmbë. Shkéttë akkëssétë è kë d’ atë ‘nsdrumìndë artèstëkë è tteknolójjëkë ssë pòtë passêyë da jjënërazzyáun’ ën jënërazzyáunë i tradë’zzyëunë stórëkë nóstë. I jënërazzyëunë du futëurë n’ ana rëngrazzyéshë è késsë në’zzyëunë ana yéssë apprëtsêtë di stëdyòsë d’ ata tímbë. Yéggy’ a kôntënwéggyë pë késsë môtévë a sskrévë è a bloggéshë yènd’ a lèngwa mé: u Mëláise. Wattênëmë, Nëkòlë Pèntë (Nicola Pinto) yàvë n’ artèstë ‘mburdándë è kkanësshëutë dë Máulë, è kèssë yë a fòrma mé d’ ësprëssyáunë artèstëkë, è kkum’ a yèddë yéggyë téng’ u amáurë p’ u paésë mé, è peccò kèssë një fêshë nëmònn’ ônòrë, pëurë piccì késsë yàvë a lèngwa sëu. Wattênëmë muréggyë ‘ndu 31 Májjë du 2020 è nëu ama për’dëutë nu krëstyên’ amburdándë p’ u Mëláisë è pp’ a sôcë’tê.

Gráttsy’ a ttúttë p’ avággya létt’ u wartèkëlë mé è p’ a ‘ttanzyáuna vwóstë.