Schreeuwn troch Dyami Millarson

Hiereeuwnder folge in brief dy ‘t ik dit jier ien dei nooi aude mooi (dat wie dus mondei 13 mooi) kriech fan in wyzenien dy ‘t fan it Eilaun komt en húndert en ien jier aud is. Ik hew yn kotsen tiid fole fan deze man, dy ‘t in gúed hets het, leersd en bin him heel tankber dat er op syn heige leeftiid my sò ‘n prachtigen, peseunliken brief stjúersd het en aik derom hewwe heit en ik tògaire mooi him en syn freeuw myn fejierdei fiersd op it eilaun yn syn hús mooi lekker gebak dat wy fan Leeuwets mooinimd hiene. Hier is dus de historyse brief fan de Eilaunder man dy’t yn plechtigen spraak Berend hiet en batter bekind stie eeuwnder Eilaunfolk as Bennie:

Beste Dyami,

Onlangs vernam ik dat uit een onderzoek waar ook jullie aan medewerken is gebleken dat de eilander taal thans inderdaad beschouwd wordt als een aparte taal. Dit verheugt mij ten zeerste. Ik had het tot heden als een Friesch dialect beschouwd.
Het eilanders is echt wel een taal met een vrij ingewikkelde grammatica denk ik. Ik ben op het gebied van taal geen deskundige maar ik herinner mij uit mijn schooljaren van vroeger hier op het eiland toen ik een jaar of 10 was tijdens de les “Nederlands” het volgende:
Voor de zelfstandige naamwoorden waren er heel kleine rode boekje en deze gaven aan of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig was. Dit was destijds nodig om zo’n woord aan te duiden met “de” of “den”. Tegenwoordig is dit niet nodig.
Elke leerling kreeg zo’n boekje, echter de onderwijzer ontdekte dat ik dit boekje niet gebruikte en vroeg mij hoe ik het toch steeds goed deed.
Maar ik wilde mijn geheim niet vertellen en dat heb ik ook nooit gedaan, ik antwoordde steeds “dat weet ik uit mijn hoofd”.
Maar mijn geheim was dat ik ontdekte dat in de eilander taal een tafel aangeduid wordt met “Jo tafel”, en een stoel als “dy stuel”, Jo geeft hier dan aan vrouwelijk en dy mannelijk. Op deze wijze maakte ik bijna nooit fouten.Er waren wel uitzonderingen denk ik met het Nederlands. Ik ontdekte destijds o.a. dat het woord “woerd”, een mannetjeseend in het eilanders foutief “Jo erk” wordt genoemd.
Toen ik in 1938 naar zee ging en na bijna 9 jaar voor het eerst weer eens mijn eilander taal kon spreken had ik hier niet de minste moeite mee.

Ik herinner mij een leuk verhaal van een vriend Henk Visser van mij die ook de gehele oorlog gevaren heeft maar tijdelijk in Algiers aan de wal een baan had. Hij had daar een kantoorbaan en moest daar Nederlandse zeelieden te woord staan en daar verscheen eens een oudere eilander kapitein bij hem en die vroeg hem ” Do you speak English?”, waarop Henk antwoordde “Nee maar wel eilanders”, en dan die oudere kapitein Ambrosius Dubblinga weer, ” Van wa bis to een?”. Zo zie je dat de het eilanders soms wereldwijd gesproken werd. Nu moet ik eindigen met mijn verhaal, iemand anders moet het voor mij vertalen en opschrijven want eilanders schrijven heb ik nooit geleerd.

De vriendelijke groeten en beste wensen dus van Berend van Bon

Beste Dyami.

Nu sil ik dy maar es schriewe en dat sil ik perbeerje yn et eilaunders. Dat is feur et aist yn deze taal dat ik dat doch en ik heup dat ik net tofole fouten metje sil.
Dan sil ik maar beginne mooi en meu verhaal wer de taal aaik yn feur komt.
En freeuwn fan my dy aik de hele oorlag fairen het maar hy werke destijds tiidelik oon de waal op een kanteur omdat syn schip tat sinken bracht wie. Dat wie yn Algiers leeuw ik en der most hy minsken, seejuet maistal begruute en tewes stain en da koom der es en eilaunder kaptein by him tojochte en dy fruug him , “Do you speak English?”
Nee sei Henk da, “maar wal eilanders”. En dan ” Fan wa bist do der wal ien?”wie dan fansalm de fraag dy derop folge.
So sjochste maar dat et eilaunders bytiiden wereldwiid nach wal res sprakt wes.
Dat jimme sofole meute dogge feur us taal fiin ik prachtig en ik mot dy hier nu maar res heel gued feur betankje feur ole werk dat jimme der oon besteedde, dus eindigje ik nu maar mooi de baste winsken en tat sjains en dan meuglik es en keer hier op us eilaun.

freeuwliken gruut, Berend van Bon