Geschreven door Dyami Millarson

Vandaag is dit mijn filosofische vraag: Waarom is het beeld in polytheïsme anders dan in monotheïsme? Ik bedoel niet het beeld dat men van polytheïsme heeft, maar het beeld dat men in polytheïsme heeft. Ik onderscheid dus heel duidelijk het ‘beeld van polytheïsme’ en het ‘beeld in polytheïsme’ als filosofische concepten.

Wat moet men dus bij polytheïsme voorstellen? Bij Germaans polytheïsme stel ik mij een bos voor. Het bos is donker. De zon is al onder. Ik bevind mij in dat bos. Ik ben omringd door allerlei schaduwgestaltes die zichtbaar zijn tussen de bomen. Dit zijn de voorouders die mij helpen, de Goden.

Ik maak het nu even heel simpel voor de leek om het te begrijpen wat nu werkelijk polytheïsme is. Het is niet slechts een ‘veelheid aan Goden’ maar een fijn gevoel van beschermende krachten in het donkere bos. Deze goedaardige krachten zijn intiem met ons maar staan tegelijkertijd ver van ons af, het zijn wezens van een andere dimemsie. Zij komen uit wat de Aboriginals de ‘droomwereld’ zouden noemen. Het stijgt boven werkelijkheid en illusie uit.

Ik heb het bos heel simpel voorgesteld aan de lezer door te zeggen dat de helpende of goedaardige krachten slechts Goden zijn, maar daar komt nog meer bij kijken: er zijn een heleboel soorten Goden. In het Germaans polytheïsme zijn er Elven bijvoorbeeld. De Scandinaviërs zijn dit gaan voorstellen als vrouwelijke wezens die ‘s nachts samenkomen om te dansen. Dit doet mij denken aan de oude nachtelijke dans- en drinktradities op Oosterschelling, waar oude Germaans zeden en gewoonten of in stand gebleven zijn of wederopgeleefd zijn.

Ik zou het Germaans polytheïsme geen recht doen door mijn lezers de voorstelling te geven dat er alleen ‘grote Goden’ en ‘kleine Goden’ (Elven) zijn. Zo makkelijk steekt het niet in elkaar. Eigenlijk zijn er enorm veel geest- of droomwezens in het Germaans polytheïsme, al deze gestaltes of schimmen hebben een naam en om ze goed te onderscheiden vereist veel kennis en moeite. Het Germaans polytheïsme is niet zomasr geleerd en is dus een hele studie. Echter, de oude Germanen kregen het met de paplepel ingegoten waardoor zij het beeld goed begrepen.

Het beeld dat ik van het bos geschetst heb is filosofisch belangrijk. Als wij alle donkere schimmen tussen de bomen wegdenken en slechts 1 grote schim overhouden, dan hebben we monotheïsme. Het familiegevoel gaat weg en er blijft eenzaamheid over. Gezien de behoefte aan familie en gezelschap die er in de Germaamse stammenmaatschappij bestond was monotheïsme onvoorstelbaar. De mens was immers omringd met vele oeroude grote bomen die allemaal hun schaduw op mens hadden en hem in hun greep hielden. De natuur was heer en meester in de Germaanse wereld, de natuur was goddelijk in meervoudige zin vanwege het feit dat meervoud de norm in de natuur is, niets kan bestaan in enkelvoud, alles bestaat in samenhang en het meervoudige is het lot, vandaar de voorkeur voor polytheïsme. Het is natuurgeloof zoals dat ervaren werd in de Germaanse cultuur.

Germaans polytheïsme is niet slechts aangepast aan de Germaanse cultuur maar het is Germaans omdat het onlosmakelijk met de Germaanse cultuur ‘verweven’ is. Het woord ‘verweven’ vond ik hier mooier om te gebruiken dan ‘verbonden’ omdat de Germanen zich het lot als ‘geweven’ of ‘gesponnen’ voorstelden, hetgeen terug te zien was in hun kunstvoorstellingen.

Hoe dan ook moet ik vaststellen dat het beeld dat ik beschreven heb tot wereldbeeld geworden is door het feit dat dit beeld de wereld (letterlijk ‘mantijd’ of ‘menstijd’) van de Germanen bepaalde. De tijd, het licht en donker werden binnen de Germaanse cultuur opgevat als passend in dit beeld; de Germaanse tijd, het Germaanse licht en de Germaanse duisternis zijn de componenten van dit beeld, het is simpel gezegd een spel tussen tijd, donker en licht.

Men vergeet vaak hoe belangrijk het concept van tijd is voor de Germanen en wat licht en donker daarmee te maken hebben. Dag en nacht waren heilig voor de Germanen; het contrast tussen licht en donker was een Germaans wonder. De basis van de wereld waarin de Germanen leefden was tijd, donker en licht; zeker praktisch voor de Germanen, want zonder deze kennis had hun cultuur niet overleefd.

De kern van de cultuur is tijd, vandaar dat het woord wer-eld (man-tijd) zo een belangrijk Germaans woord is. Het woord wereld helpt ons om de Germaanse cultuur te begrijpen en hoe zij zichzelf en hun plek in het leven zagen. Zoals de moderne theoriën van het heelal of universum zagen de Germanen tijd, licht en donker als belangrijke constanten, en dit zou juist meer onderzocht en ‘belicht’ moeten worden.

De oervolkeren van Noord-Europa hadden meer kennis van de natuur dan wij hun toedichten; zij waren geen onwetende barbaren en wisten meer over hun omgeving dan menig beschaafd mens van de tegenwoordige tijd ooit over de natuur van Noord-Europa kan navertellen. Die kennis bestaat niet meer, maar om goed de Germaanse cultuur in te schatten moet je die kennis langzaam weer opbouwen. Begrip ontwikkelen voor de oude Germanen is een traag groeiproces dat jaren inneemt, maar ik men wel dat het van belang is om de Germanen proberen te begrijpen, want als wij weten hoe de generaties lang voor onze tijd dachten, dan begrijpen wij onszelf ook beter in deze tijd; het gaat erom dat wij onszelf in het juiste tijdsbeeld kunnen zien, er is samenhang met het verleden.

Ik hoop dat hierdoor het woord ‘wereld’ nieuwe betekenis gekregen heeft voor mijn lezers en dat zij ook nieuwsgierig geworden zijn om meer over de Germaanse mensentijd oftewel ‘Germaanse wereld’ te leren; het is een wereld die eeuwig relevant zal blijven voor de mens, omdat de oerwijsheid – zowel als de diepe natuurkennis – die erin verborgen zit daadwerkelijk tijdloos is. Wie zich ontfermt over de mysterie van het lot zal kennis opdoen die goed is voor de mens in alle tijdperken: heden, toekomst en verleden.